Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü (FAO), küresel gıda fiyatlarının geçtiğimiz ay tüm zamanların en yüksek seviyesine yükseldiğini duyurdu. FAO Gıda Fiyat Endeksi, şubatta ocak ayına göre 5,3 puan artış gösterdi ve ortalama 140,7 puana ulaştı.&nbsp;Tahıl Fiyat Endeksi, buğday fiyatlarındaki artışı takiben aylık bazda %2 yıllık bazda %14,8 artış gösterdi. Artışın gerçekleşmesinde Rusya'nın Ukrayna'yı işgalinin buğday ve mısır ihracatını sınırlandıracağı görüşü etkili oldu. Bitkisel Yağ Fiyat Endeksi de aylık %8,5 artış kaydetti.FAO, yüksek maliyetlerin ithalat oranı yüksek olan ülkelerdeki yoksul kesimi riske attığını belirtti. FAO Kıdemli Ekonomisti Upali Galketi Aratchilage, raporu "Gıda enflasyonunda daha büyük itici güç, başta enerji, gübre ve yem sektörleri olmak üzere gıda üretiminin dışından geliyor."&nbsp;şeklinde yorumladı.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Ayçiçek yağı için mücadele</h2>Ayçiçek yağı almak için markete giden vatandaşların görüntülerinin kamuoyuna yansıması üzerine, CHP Genel Başkan Başdanışmanı Tuncay Özkan "Türkiye bunu hak etmiyor."&nbsp;notunu paylaştı. Tarım ve Orman Bakanı Vahit Kirişci, konuya ilişkin "Ayçiçek yağı gibi temel gıda ürünlerinde yeterli stok bulunmadığı yönünde paylaşılan bilgiler doğru değildir. Gerekli tedbirler alınmıştır. Ülkemizin yeterli miktarda ayçiçek yağı stoku bulunmaktadır. Asılsız iddialara itibar etmeyin. Endişe edilecek bir durum söz konusu değildir." açıklamasında bulundu. Kirişci, alternatif ülkelerden yağ ithalatının yapılması ve alternatif yağ çeşitlerinin aranması gibi çalışmaların yürütüldüğüne de dikkat çekti.&nbsp;Kirişci paylaştığı açıklamada&nbsp;"Ülkemizin 1-1,5 aylık tüketimimize ancak yetecek kadar ayçiçek tohumu ve yağı stoku bulunduğu iddiaları tamamıyla gerçek dışıdır."&nbsp;ifadelerine yer verildi. Kirişci'nin açıklamasına CHP Grup Başkanvekili&nbsp;Engin Özkoç tepki gösterdi. Özkoç,&nbsp;"5 litre ayçiçek yağı 320 lira olmuş hâlâ "yeterli stoktan" bahsediyorsunuz. Millet evine ayçiçek yağı alamaz hâle geldi. Bu durumu düzeltecek bir politikanız var mı? Millete hikâye anlatmayın, çözüm anlatın."&nbsp;dedi.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">İşgalin gıda tedarikine etkisi</h2>Yağ sektörüne ilişkin değerlendirme yapan Bitkisel Yağ Sanayicileri Derneği Başkanı Tahir Büyükhelvacıgil, Türkiye'nin yağlı tohumun %55'ini Rusya'dan %15'ini ise Ukrayna'dan ithal ettiğini <a fr-original-style="" href="https://www.birgun.net/haber/sirenler-caliyor-379479" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">söyledi</a>. Büyükhelvacıgil, Türkiye'nin tarımda kendine yetecek hâle gelmesi gerektiğine işaret ederken pandeminin ardından Ukrayna'nın işgalinin de bu süreci etkilediğini belirtti. Limanlarda gemilerin beklediğini dile getiren Büyükhelvacıgil, Ukrayna'da bu yıl ekim yapılmazsa gelecek yıl da bu alanda sorun yaşanabileceği öngörüsünde bulundu. Büyükhelvacıgil, ayçiçeği ve türevleri aspir, kanola ve soyanın üretiminin teşvik edilmesi çağrısını yaptı.&nbsp;TMMOB Ziraat Mühendisleri Odası Yönetim Kurulu Başkanı Baki Remzi Suiçmez&nbsp;ise arpa ve mısırın ithatına dikkat çekti. Suiçmez, bu sektörlerde problem çıkması hâlinde yem endüstrisinin de etkileneceğini ifade etti. Bu durumun et ve süt üretimi için de negatif sonuçları olabileceğini vurgulayan Suiçmez, çiftçinin üretim maliyetinin artığını da sözlerine ekledi.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Buğday fiyatları 14 yılın zirvesinde</h2>Öte yandan küresel pazara 17 milyon ton buğday tedarik eden Ukrayna'nın işgali, buğday fiyatlarını da 14 yılın en yüksek seviyesine çıkardı. Chicago Borsasında geçtiğimiz cuma günü buğday fiyatları kile başına 12,09 doları gördü. Makarna Sanayicileri Derneği (TMSD) Yönetim Kurulu Başkanı Abdülkadir Külahçıoğlu, makarnalık buğdayın Rusya ve Ukrayna'dan gelmediğini hatırlattı. Külahçıoğlu, Türkiye'nin makarnalık buğdayı Meksika ve Kanada'dan ithal ettiğine değinirken yurt içi üretimi etkileyecek olumsuz bir durum olmadığının altını <a fr-original-style="" href="https://www.sozcu.com.tr/2022/ekonomi/bugday-fiyatlari-ucunca-un-zamlandi-vatandasa-birikimli-sekilde-yansiyacak-6988946/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">çizdi</a>.

Aposto Gündem

Gıda stokları tükeniyor mu?

Ukrayna Devlet Başkanı&nbsp;Volodimir Zelenski'nin Ukrayna hava sahasının uçuşa yasak bölge ilan edilmesine ilişkin çağrısına&nbsp;Rusya Devlet Başkanı&nbsp;Vladimir Putin cevap verdi. Putin, "Uçuş yasağını savaş ilanı olarak görürüz. Başka bir ülke bu kararı alırsa doğrudan savaş ilanı olarak görürüz." dedi. Zelenski, Ukrayna halkından mücadeleyi sürdürmelerini istedi. İnsanları sokağa davet eden Zelenski,&nbsp;"Şehirlerimizden bu belayı defetmelisiniz."&nbsp;diye konuştu.Rusya Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Maria Zakharova, Birleşik Krallık'ın Ukrayna'ya yönelik desteğini eleştirdi. Zakharova, Rusya'ya uygulanan yaptırımların Birleşik Krallık liderliğinde olduğunu dile getirdi.Rusya'da gerçek kişilerin yurt dışına para transferi yapmasına aylık beş bin dolar sınırlama getirildi. Rusya Merkez Bankası, karara gerekçe olarak döviz piyasasında yaşanan dalgalanmayı gösterdi. Banka, mali istikrarı sağlamak için ek kararlar alındığını bildirdi.Visa ve Mastercard, Rusya'daki işlemlerini durdurduğunu açıkladı.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Türkiye'nin Rusya mesajı</h2>Cumhurbaşkanı Erdoğan ve Vladimir Putin, telefon görüşmesi gerçekleştirdi. Erdoğan, Putin'i ateşkese çağırdı. Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu, önceliklerinin Ukrayna'daki Türkiye vatandaşlarının ülkeden çıkarılması olduğunu söyledi. Çavuşoğlu, "Ateşkes Ukrayna genelinde uygulanmalı ve kalıcı olmalı."&nbsp;dedi.ABD Dışişleri Bakan Yardımcısı Wendy Sherman, Türkiye'nin Montrö Boğazlar Sözleşmesi'ni uygun şekilde uygulayacağına dair inançlarının tam olduğunu dile getirdi. Sherman, S-400'lerle ilgili de açıklamalarda bulunurken "Belki artık bu problemi çözmenin, farklı bir yolunu aramanın zamanı gelmiş olabilir. Bu noktada neler yapılabileceğine bakacağız." dedi.&nbsp;<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">İnsan hakları raporu</h2>CHP İstanbul Milletvekili Sezgin Tanrıkulu'nun hazırladığı hak ihlalleri raporuna göre ocak ayında 145 kişinin yaşam hakkı ihlal edilirken 229 kişi de işkence ve kötü muameleyle karşı karşıya kaldı.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Gıda stoku iddiaları</h2>Tarım ve Orman Bakanı Vahit Kirişci, çeşitli gıda maddelerinde gıda stoku bulunmadığı iddialarına yanıt verdi. Kirişci, "Ayçiçek yağı gibi temel gıda ürünlerinde yeterli stok bulunmadığı yönünde paylaşılan bilgiler doğru değildir. Gerekli tedbirler alınmıştır. Ülkemizin yeterli miktarda ayçiçek yağı stoku bulunmaktadır. Asılsız iddialara itibar etmeyin. Endişe edilecek bir durum söz konusu değildir."&nbsp;şeklinde konuştu.

Dünyada bugün neler oldu?

Görsel: Birgün<a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://link.apostonews.com/click?uri=aHR0cHM6Ly9saW5rLmFwb3N0b25ld3MuY29tL2NsaWNrP3N0b3J5PTYwMTZmYTVkMzcxNTc2MDAwNjgwY2VjZiZ1c2VyPTVmZjQ0YTVlYTMzOTQ1MDAwN2EwMDdiZSZhdXRob3I9bnVsbCZ1cmw9aHR0cHMlMjUzQSUyNTJGJTI1MkZ3d3cuaW5zdGFncmFtLmNvbSUyNTJGZ2FzdHJvbm9tbGF5dm9uZCUyNTJGJTI1M0ZobCUyNTNEdHIlMjUyNmFtcCUyNTNCdXRtX3NvdXJjZSUyNTNEYXBvc3Rv""">Can Koyuncu</a>Bundan aylar önce, 16 Mayıs tarihi ilk Mind the Root bülteninde ayçiçek yağı meselesini <a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://link.apostonews.com/click?uri=aHR0cHM6Ly9saW5rLmFwb3N0b25ld3MuY29tL2NsaWNrP3N0b3J5PTYwMTZmYTVkMzcxNTc2MDAwNjgwY2VjZiZ1c2VyPTVmZjQ0YTVlYTMzOTQ1MDAwN2EwMDdiZSZhdXRob3I9bnVsbCZ1cmw9aHR0cHMlMjUzQSUyNTJGJTI1MkZtaW5kdGhlcm9vdG1hZy5jb20lMjUyRmYlMjUyRm1pbmQtdGhlLXJvb3QtbmV3cy0x""">yazmıştım.</a> Gazeteduvar’dan Özlem Akarsu Çelik’in haberine göre, 2020 Şubat ayı itibariyle ayçiçeği yağına uygulanan %36 oranındaki gümrük vergisi Kosova’ya özel olarak %0’a indirilmiş ve tarım bakanının emriyle Türkiye’nin en büyük perakendecileri tarafından 18 litrelik tenekelerde, toplamda 900 bin litre yağ stoklanmıştı. Yani yumurta kapıya dayanmıştı ve Bakan Pakdemirli bunun farkındaydı. Peki bu önlem yerinde ve yeterli miydi?USDA verilerine göre dünyada 2019/2020 pazarlama yılında 26,3 milyon hektar alanda ayçiçeği ekimi yapılmış. İhracatta %20,5 payla Rusya önde iken; ithalatta Türkiye tek başına tüm Avrupa ülkelerine eşdeğer şekilde %30 payla yarışı önde götürüyor. Yine USDA verilerine göre Türkiye’de 2018/2019 sezonunda ayçiçeği ekim alanı bir önceki sezona göre %5,8 oranında azalarak 734 bin hektara kadar gerilemiş. 2019 yılına gelindiğinde Türkiye yağlık ayçiçeği ekim alanı 676 bin hektar. Tekirdağ 136 bin hektar ile başa çekerken, sırasıyla Edirne 95, Adana 84, Kırklareli 74 ve Konya 72 bin hektar ile toplam ayçiçeği ekim alanlarının %68’ini oluşturuyor.&nbsp;2019 yılında Türkiye ayçiçeği üretimi 2,1 milyon ton. Bunun 1,9 milyon tonu yağlık olarak üretilmiş. Ancak bu oran Türkiye’deki hızla artan nüfus ve kişi başına artan tüketim göz önünde bulundurulduğunda yetersiz kalıyor. Bu nedenle bu tüketim ihtiyacını karşılamak için sürekli bir şekilde ithalat yoluna gidiliyor. 2018/19 döneminde kişi başına tüketim 34.7 kg iken yeterlilik derecesi %66,4.&nbsp;&nbsp;2019 yılı haziran ayı ayçiçeği üretici fiyatı 2,86 TL/kg. 2020 yılının aynı ayında bu fiyat bir önceki yıla göre %49,9 artışla 4,28 TL/kg olarak gerçekleşmiş. Aynı dönem 10,30 TL/kg olan Ayçiçek yağı tüketici fiyatı, 2020 yılında bir önceki yılın aynı ayına göre %16,9 artışla 12,03 TL/kg’a kadar çıkmış.&nbsp;&nbsp;Bu fiyat artışının en büyük nedenlerinden biri, iç tarım politikalarından önce, Covid-19 nedeniyle Rusya, Moldova ve Bulgaristan gibi ülkelerin ihracata sınır getirmesi. Yani paranız olsa ve çok yüksek fiyatlar teklif etseniz bile ithalat yapamıyorsunuz.&nbsp;&nbsp;Bir de bu yükselişe karşı hükümetten gelen yeni tedbirlere bakalım: PTT üzerinden ayçiçeği satışı yapmak. Bildiğim kadarıyla Türkiye Cumhuriyeti komünizm ile yönetilen, ya da en azından devletçi üretim metodunu benimsemiş bir ülke değil. Öyle olsaydı ne birkaç sene öncesinde şeker fabrikaları satışa çıkar, ne de 2001-2002 senelerinde IMF ve Dünya Bankası’na olan borçların ertelenmesi için ithalatı kolaylaştırıcı, devletin elini tarımdan çeken politikalar uygulanırdı.&nbsp;&nbsp;Şu an ise benim açımdan bir komedi dönüyor. PTT’nin Konya Sanayi Odası Başkanı Tahir Büyükhelvacıgil’in şirketinden PTT için temin edilen ucuz (?) yağ, bu şirketin kendi sitesine göre %25 oranında daha pahalı. Bu nedenle PTT, şirkete dava açma yoluna gidiyor.&nbsp;&nbsp;PTTAVM Genel Müdürü Hakan Çevikoğlu, <a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://link.apostonews.com/click?uri=aHR0cHM6Ly9saW5rLmFwb3N0b25ld3MuY29tL2NsaWNrP3N0b3J5PTYwMTZmYTVkMzcxNTc2MDAwNjgwY2VjZiZ1c2VyPTVmZjQ0YTVlYTMzOTQ1MDAwN2EwMDdiZSZhdXRob3I9bnVsbCZ1cmw9aHR0cHMlMjUzQSUyNTJGJTI1MkZ0ci5zcHV0bmlrbmV3cy5jb20lMjUyRnR1cmtpeWUlMjUyRjIwMjEwMTMxMTA0MzY5ODgwNy1wdHQtYXljaWNlay15YWdpbmktZGFoYS11Y3V6YS1zYXRhbi1zaXJrZXRlLWRhdmEtYWNpeW9yJTI1MkY=""">yasal süreçle ilgili şunları dile getirmiş geçtiğimiz günlerde:</a>&nbsp;&nbsp;“(…) Platformumuz üzerinden hizmet veren Helvacızade Gıda firması, PTTAVM üzerinden sunduğu 10 litrelik teneke ambalajdaki ayçiçeği yağını 176.89 TL’den satışa sunmuş, ancak kendi internet sitesi üzerinde 145.90 TL’ye satışa sunmuştur. (…)”&nbsp;&nbsp;Görünen o ki, geçtiğimiz günlerde gençler için&nbsp; <a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://link.apostonews.com/click?uri=aHR0cHM6Ly9saW5rLmFwb3N0b25ld3MuY29tL2NsaWNrP3N0b3J5PTYwMTZmYTVkMzcxNTc2MDAwNjgwY2VjZiZ1c2VyPTVmZjQ0YTVlYTMzOTQ1MDAwN2EwMDdiZSZhdXRob3I9bnVsbCZ1cmw9aHR0cHMlMjUzQSUyNTJGJTI1MkZ3d3cuYmlyZ3VuLm5ldCUyNTJGaGFiZXIlMjUyRnR1bS1rdXNha2xhcmRhbi1lcmRvZ2FuLWEtei1rdXNhZ2ktYmlsbWV6LXlhbml0aS0zMzIxNTg=""">“Z kuşağı bilmez.”</a> söyleminde bulunan Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Z kuşağına o günleri tekrardan yaşatmak istiyor. Ancak bunu çağdaş bir şekilde uygulayarak -tıpkı maske dağıtımında olduğu gibi- online kuyruk sistemiyle yürütüyor.&nbsp;&nbsp;Bana soracak olursanız, ülkedeki en büyük sorunlardan biri haline gelen yağlık tohum meselesinin çözümü çok zor değil. Ancak bu çözüm yarın kucağımıza atlamayacak. Zira tarım sorunu bir günde çözülecek kadar basit bir mesele değil. Bu nedenle orta ve uzun vadeli planlarla yağlık tohum üretimi artırılabilir. İlk iş, çiftçi için girdi maliyetini düşürmek.&nbsp;&nbsp;Girdilerden mazot fiyatlarına bakacak olursak, 2002 senesinde litre fiyatı 94 kuruş. Çocukluğumda babam petrol ofisi işletirdi Siirt’in Şirvan ilçesinde. Senelerce 1 lirayı bile zor gördüğünü hatırlıyorum bu fiyatın. Ancak 2020 senesine girildiğinde 7 lirayı aşmış <a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://link.apostonews.com/click?uri=aHR0cHM6Ly9saW5rLmFwb3N0b25ld3MuY29tL2NsaWNrP3N0b3J5PTYwMTZmYTVkMzcxNTc2MDAwNjgwY2VjZiZ1c2VyPTVmZjQ0YTVlYTMzOTQ1MDAwN2EwMDdiZSZhdXRob3I9bnVsbCZ1cmw9aHR0cHMlMjUzQSUyNTJGJTI1MkZ3d3cudHBwZC5jb20udHIlMjUyRnRyJTI1MkZha2FyeWFraXQtZml5YXRsYXJpJTI1M0ZpZCUyNTNEMzQ=""">durumda.</a>&nbsp; (Fiyat artışlarını gündelik şekilde takip etmemi sağlayan bir benzinliğin karşısındaki durakta geçiyor sabahları 5-10 dakikam minibüsü beklerken.)&nbsp;<a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://link.apostonews.com/click?uri=aHR0cHM6Ly9saW5rLmFwb3N0b25ld3MuY29tL2NsaWNrP3N0b3J5PTYwMTZmYTVkMzcxNTc2MDAwNjgwY2VjZiZ1c2VyPTVmZjQ0YTVlYTMzOTQ1MDAwN2EwMDdiZSZhdXRob3I9bnVsbCZ1cmw9aHR0cHMlMjUzQSUyNTJGJTI1MkZ3d3cucmVzbWlnYXpldGUuZ292LnRyJTI1MkZlc2tpbGVyJTI1MkYyMDA2JTI1MkYwNCUyNTJGMjAwNjA0MjUtMS5odG0=""">Tarım Yasası</a>’na göre tarımsal destek ödemeleri, Gayri Safi Yurtiçi Hasıla’nın en az %1’i kadar olması gerekiyordu. İşin garip yani, bu yasa 2006 senesinde AKP hükümeti tarafından çıkarıldı. Ancak bu yasanın 21. maddesi bugüne kadar hiç uygulanmadı. Eğer ki uygulanmış olsaydı, 2019 senesinde tarıma ayrılan destek 16.1 milyar TL değil, 43.2 milyar TL’yi bulmalıydı çünkü <a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://link.apostonews.com/click?uri=aHR0cHM6Ly9saW5rLmFwb3N0b25ld3MuY29tL2NsaWNrP3N0b3J5PTYwMTZmYTVkMzcxNTc2MDAwNjgwY2VjZiZ1c2VyPTVmZjQ0YTVlYTMzOTQ1MDAwN2EwMDdiZSZhdXRob3I9bnVsbCZ1cmw9aHR0cHMlMjUzQSUyNTJGJTI1MkZkYXRhLnR1aWsuZ292LnRyJTI1MkZCdWx0ZW4lMjUyRkluZGV4JTI1M0ZwJTI1M0RZaWxsaWstR2F5cmlzYWZpLVl1cnQtSWNpLUhhc2lsYS0yMDE5LTMzNjcxJTI1MjMlMjUzQSU3RSUyNTNBdGV4dCUyNTNEWSUyNTI1QzQlMjUyNUIxbGwlMjUyNUM0JTI1MjVCMWslMjUyNTIwdmVyaWxlcmUlMjUyNTIwZGF5YWwlMjUyNUM0JTI1MjVCMSUyNTI1MjBvbGFyYWslMjUyNTIwaGVzYXBsYW5hbiUyNTJDbWlseWFyJTI1MjUyMDE5MSUyNTI1MjBtaWx5b24lMjUyNTIwVEwlMjUyNTIwb2xkdS4=""">TÜİK’in 2019 verilerine göre</a> GSYH 4 trilyon 320 milyar 191 milyon TL idi.&nbsp;&nbsp;Bakalım dava meselesi nasıl sonuçlanacak. Gerçi, davanın her iki sonucunun da fiyatları aşağıya çekmeyeceği ortada. Daha sağlıklı gıda ve tarım politikalarını işleyen bir hükümet umuduyla sıradaki yazılara geçelim en iyisi.&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;

Ayçiçek yağı ile ilgili hikayeler